De buxusmot en buxusrups
De buxusmot is sinds enkele jaren een veelvoorkomend probleem in Nederland. De officiële naam van de buxusmot is Cydalima perspectalis en is een grasmot. Van nature komt deze mot voor in Oost-Azië maar helaas is het beestje onbedoeld in Europa terechtgekomen. Volgens onderzoekers aan de Universiteit van Basel is de buxusmot via verpakkingshout van natuursteen naar Europa gekomen. Vanuit Duitsland en Zwitserland is de mot vervolgens verspreid over de rest van Europa. In Nederland is die voor het eerst gesignaleerd in 2007 (zeer lokaal). Vanaf 2018 kwam de buxusmot in heel Europa voor. Doordat er nog geen natuurlijke vijanden zijn zoals bijvoorbeeld sluipwespen, heeft de buxusmot alle ruimte om uit te groeien tot een plaag.
In de winter zal de buxusmot als rups te vinden zijn. De rups overwintert totdat de temperaturen het toestaan om tevoorschijn te komen. Dit zal bij ca. 10 graden boven 0 zijn, dan komt de rups tevoorschijn en doet zich te goed aan buxusbladeren. In de periode april/ mei legt de buxusmot eitjes op de onderkant van buxusbladeren. De enkele millimeters kleine jonge larven zijn bruin/gelig. Zodra de larve volgroeid is zal die felgroen en te herkennen aan een zwarte kop, zwarte stippen en strepen over het hele lijf. Een volgroeide larve is zo’n 4 cm groot en dan ongeveer 1 maand oud, een flinke rups dus. Vervolgens zal de rups zich verpoppen tot een groene pop met donkere strepen en vlekken. In de pop ontwikkeld de vlinder zich, dit is te zien aan de pop die bruin verkleurd. Het pop-stadium zal ongeveer 14 dagen waarna de vlinder tot leven komt. De buxusmot heeft witte vleugels die voorzien zijn van een donkere rand. De spanwijdte van de mot is ca. 4 cm. De buxusmot leeft niet erg lang, over het algemeen 8 dagen. In die tijd is een vrouwtje bijzonder actief, ze kan tot wel 500 eitjes leggen. Doordat de buxusmot per jaar niet 1 maar meerdere generaties ontwikkeld is het een hardnekkig probleem wat veel schade aanricht.
Schadebeeld van de buxusrups
De jonge rupsen zijn enorm vraatzuchtig en eten delen van het bladmoes. Zodra de rupsen volwassen zijn, zijn ze in staat om in korte tijd een plant volledig te ontbladeren. De aangetaste bladeren zijn aan elkaar gesponnen en er blijft niets van de struik over. De rupsen zijn vaak zo talrijk dat de buxus het simpelweg niet redt en uiteindelijk sterft.
De buxusrups bestrijden met aaltjes
De larven van de buxusmot kan je bestrijden met een mix van de Steinernema carpocapsae en Steinernema feltiae aaltjes. Vanaf dat de larven aanwezig zijn op de buxusplanten en de temperatuur 8°C bedraagt, kan je de aaltjes uitsproeien over de buxusplant.
De buxusrupsen kunnen het hele jaar in de buxus voorkomen maar zullen vooral voor veel overlast zorgen vanaf april/ mei en een tweede generatie van rupsen in juli tot en met begin september. De rupsen hebben een geel/ groene kleur wanneer ze nog jong zijn maar ze zullen in een later stadium verkleuren naar bruinkleurig met zwarte strepen. De volgroeide rupsen zijn zo’n 4 cm groot en ze zullen de bladeren aan elkaar spinnen wat te herkennen is aan de webben over de plant. De rupsen zullen zich verpoppen en hangen in het spinsel tussen de takjes. Na ongeveer 2 weken vliegt er een mot uit de pop en begint de cyclus opnieuw. Vaak zien we dat de 2e generatie van rupsen het hardnekkigst is waarbij er veel schade aan de buxus ontstaat. Het is dus belangrijk om de rupsen vroegtijdig te signaleren en te bestrijden met de aaltjes.
De aaltjes tegen de buxusrups worden geleverd in een hydraterende gel wat opgelost moet worden in water en kunnen worden ingezet zodra de temperatuur boven de 8 graden is. Je kan de nematoden gebruiken zodra de rupsen zijn uitgekomen. Denk erom dat je de rupsen direct raakt aangezien de aaltjes een contactmiddel zijn. Toepassing van de aaltjes is vooral aan te raden vroeg in het seizoen (rond begin april) wanneer de eerste rupsen tevoorschijn komen. Hoe jonger en zwakker de rupsen zijn des te beter de aaltjes de rupsen kunnen binnendringen. Op deze pagina een uitgebreide instructie voor het inzetten van aaltjes.
Buxusmot signaleren met een feromoonval
Voor het waarnemen, tellen en identificeren van de buxusmot hebben we de feromoonval. Met een feromoonval vang je de mannelijke motten en kan je vroegtijdig signaleren of er sprake is van een buxusmot infectie zodat je daarop kan ingrijpen. Het is een hele gericht methode doordat de feromooncapsule alleen maar de mannelijke buxusmot aantrekt en geen andere motten of nuttige insecten. Mooie bijkomstigheid van de feromoonval is dat hoe meer mannelijke motten je weg vangt, hoe minder vrouwtjes bevrucht kunnen worden. Minder bevruchte vrouwtjes zorgen voor minder ei-afleg met als logisch gevolg minder schade. In principe zal de buxusmot 2 keer per jaar uitvliegen:
- De eerste generatie motten vliegt vanaf juni tot juli.
- De tweede generatie vliegt van eind augustus tot oktober.
In deze periode kunt u de motten wegvangen met behulp van de een feromoonval.
Het principe van de feromoonval is heel simpel, in de val plaatst u een capsule met daarin een lokstof (vrouwelijke seks feromoon). De mannelijke buxusmotten worden aangetrokken door deze lokstof en zullen in de val vliegen waar ze vervolgens niet meer uit kunnen ontsnappen.
Andere manieren van bestrijden
Als je niet teveel planten hebt, kan je de rupsen handmatig verwijderen of de besmette delen van de plant weg knippen. Denk erom dat je het snoeiafval zo snel mogelijk naar afgelegen plek afvoert zodat er geen sprake is van besmetting. Voer aangetaste plantendelen en levende rupsen altijd af in een goed gesloten zak en gooi ze dus niet levend in de container omdat ze dan kunnen ontsnappen.
Wil je helemaal af van de buxusmot? Dan is de simpelste methode om de buxus in zijn geheel te verwijderen en eventueel te vervangen voor een andere struik die niet gevoelig is voor vraat. Denk Bijvoorbeeld aan de liguster. Buxusmotten kunnen hier niet van leven. Bijkomend voordeel: de liguster bloeit in de zomer en biedt dan voedsel aan vlinders en bijen.
Daarnaast zijn er ook natuurlijke vijanden die de buxusmot zien als een lekker maaltje. Kippen, loopeenden en diverse vogels zijn niet vies van de buxusmot. Ook dat zijn dus mogelijke oplossingen die kunnen meehelpen bij het beperken van de schade.