Niets zo vervelend als wanneer een ontspannen buitendag eindigt met een tekenbeet. Deze kleine, maar hardnekkige parasieten kunnen een groot risico vormen voor de gezondheid van mens en dier. Vooral in het voorjaar en de zomer zijn teken actiever en vinden ze gemakkelijk hun weg naar mensen, huisdieren en wilde dieren. Heb je vaak teken in de tuin, dan is het de moeite waard om maatregelen te nemen. In dit blogartikel duiken we dieper in het probleem van teken in de tuin en geven we praktische en milieuvriendelijke tips om ze effectief te bestrijden met aaltjes. Zo kun je met een gerust hart blijven genieten van je groene oase!
Teken bestrijden in de tuin
Vaak wordt gedacht dat teken zich in bomen verschuilen en zich laten vallen op nietsvermoedende passanten. Dit is een fabel. Teken zitten verstopt op lagere, donkere en vochtige plekken. Daar wachten ze geruisloos tot een gastheer passeert om zich aan vast te klampen. Teken voeden zich met bloed en verspreiden zo verschillende ziektes, waaronder de ziekte van Lyme. Dat wil je natuurlijk liever niet in je tuin hebben.
Het bestrijden van teken in de tuin kan met chemische bestrijdingsmiddelen, maar dit is niet aan te raden. Chemische middelen zijn niet selectief en brengen ook schade toe aan insecten insecten die juist nuttig zijn en de gebruiker. Daarbovenop is bekend dat teken weerstand opbouwen tegen vertrouwde bestrijdingsmiddelen. Ze zullen daardoor dus nauwelijks effectief zijn. Wil je teken bestrijden, gebruik dan hun natuurlijke vijand: parasitaire aaltjes.
Teken in de tuin bestrijden met aaltjes
Vanwege de gevaren van chemische bestrijdingsmiddelen, hebben onderzoekers de afgelopen decennia hard gewerkt aan een natuurvriendelijk alternatief. Uit onderzoek is gebleken dat aaltjes โ een soort van nature in de bodem voorkomende wormpjes โ als natuurlijke vijand harstikke effectief zijn. Aaltjes verblijven boven in de bodem en pakken daar de teken aan. In het bijzonder is gebleken dat Steinernema carpocapsae aaltjes effectief zijn en tot 100% van de volwassen teken kunnen bestrijden. Op deze manier breng je de balans in je tuin terug en kan je teken bestrijden in de tuin op een biologische manier.
Wat is een teek?
Teken (Ixodida) behoren tot de klasse van de spinachtigen en zijn dus geen insecten. Het zijn parasieten, wat wil zeggen dat ze leven van het bloed van gewervelde dieren. Ze bijten zich met hun zuigsnuit met weerhaken vast in de huid en laten zich na enkele uren tot dagen weer vallen. De gastheer โ het slachtoffer van de bloedmaaltijd โ is vaak een vogel, maar ook huisdieren en mensen worden aan de lopende band getroffen. Het lijfje van een teek is in normale toestand slechts een paar millimeter groot, rond tot ovaal en plat. In volgezogen toestand kan een teek ruim een centimeter groot zijn. Dat hebben ze te danken aan hun extreem rekbare huid.

Nadat een teek je heeft gebeten, zuigt hij zich vol met bloed.
Waarom kan je teken beter bestrijden?
Teken zitten in struiken, grassprieten, varens of dood blad en wachten tot een gastheer op bezoek komt. Teken herkennen de lichaamswarmte en geur en grijpen dan hun kans. Teken kunnen meer dan een jaar zonder voedsel overleven. Sommige soorten houden het wel vijf jaar uit. Omdat teken verschillende ziekten kunnen overbrengen, zijn na steekmuggen de belangrijkste ziekteverspreiders. Genoeg reden dus om deze vervelende parasieten uit je tuin te weren.
Wat zijn aaltjes?
Aaltjes zijn microscopisch kleine wormpjes die van nature in de bodem voorkomen. Daar parasiteren ze insecten om hun populaties in toom te houden. Bij een plaag kan men met aaltjes dus de natuurlijke balans in de tuin herstellen. Er zijn verschillende soorten aaltjes. Voor de bestrijding van teken zijn Heterorhabditis bacteriophora in het bijzonder effectief gebleken. Steinernema carpocapsae aaltjes zijn in de tuin het beste te gebruiken. Deze is ietwat minder effectief, maar verblijven bovenin de bodem en kunnen daar de teken het beste aanpakken. De aaltjes zullen niet diep de grond in gaan, maar in de bovenste 2 centimeter van het behandelde oppervlak blijven, waar ook de teken zitten. De teken die zich bovengronds bevinden zullen ook gevonden worden door de aaltjes in de eerste momenten van het uitzetten. Aaltjes zijn niet schadelijk voor ander bodemleven of planten en kunnen dus veilig worden ingezet voor biologische bestrijding van teken.
Hoe werkt bestrijding van teken met aaltjes?
Zodra je de aaltjes hebt uitgezet, gaan zij op zoek naar teken. Zodra ze een gastheer hebben gevonden, dringen ze deze binnen en besmetten hem met een bacterie uit hun darmkanaal. Deze bacterie vermenigvuldigt zich in de gastheer, die hier uiteindelijk het loodje door legt. Heterorhabditis bacteriophora aaltjes leggen de teken al in 2.5 uur om. Steinernema carpocapsae aaltjes hebben de klus binnen 4 uur geklaard. Na een enkele inzet zijn 50 tot 90% van de teken van het toneel verdwenen. De aaltjes planten zich voort binnen de gastheer en zo houdt de aaltjes bevolking zich in stand totdat de plaag is verdreven. Aaltjes zijn bij uitstek geschikt om de teken aan te pakken. Teken die rustig in het gras op de loer liggen zijn namelijk een makkelijk doelwit. Daarbovenop verblijven teken vaak op donkere, vochtige plekken die ook voor de aaltjes ideaal zijn.
Optimale omstandigheden voor het uitzetten van aaltjes tegen teken
Het is van belang dat de aaltjes zo kort mogelijk boven de grond blijven. Hoe langer ze boven de grond zijn, hoe groter de kans dat ze het niet overleven. Voor een optimale werking moet de te behandelen bodem vochtig zijn. Het is daarom ideaal om de aaltjes uit te zetten tijdens of vlak na een regenbui. Ook na de uitzet mag de bodem gedurende meerdere weken niet uitdrogen. Regelmatig sproeien bij droog weer is dus een must. Zorg dat er geen plassen op het gazon staan, want dan is het te nat en hebben de aaltjes geen kans om de bodem te bereiken.
Als laatste is belangrijk om de aaltjes niet bloot te stellen aan UV straling. Aaltjes kunnen namelijk niet goed tegen zonlicht. Zet de aaltjes daarom het liefst uit in de vroege ochtend of in de avond. In de bodem werken de aaltjes vanaf een bodemtemperatuur van 10 graden. Dit betekent doorgaans dat de luchttemperatuur niet lager dan 14 graden mag zijn. Dit zal globaal tussen maart en november zijn. Teken zelf kunnen het hele jaar actief zijn, mits de temperatuur hoog genoeg is.
Hoeveel aaltjes heb je nodig
De aaltjes tegen teken zijn verkrijgbaar in verschillende verpakkingen. Onderzoek naar het bestrijden van teken heeft uitgewezen dat je voor het beste resultaat 0,5 miljoen aaltjes per vierkante meter uitzet. Let daarom bij het bestellen goed op de hoeveelheid aaltjes. Zowel voor een klein tuintje als een groot erf is een geschikte hoeveelheid te krijgen. Bekijk hieronder hoeveel aaltjes per vierkante meter je nodig hebt om teken te kunnen bestrijden:
- 10 miljoen aaltjes โ 20 mยฒ
- 25 miljoen aaltjes โ 50 mยฒ
- 50 miljoen aaltjes โ 100 mยฒ
- 125 miljoen aaltjes โ 250 mยฒ
- 250 miljoen aaltjes โ 500 mยฒ
- 500 miljoen aaltjes โ 1000 mยฒ
In de natuur zal er een regelmatige aanvoer van nieuwe teken plaatsvinden door langskomende dieren. Daarom is het belangrijk om de behandeling om de 3-4 weken te herhalen om zoveel mogelijk teken op te ruimen.
Teken mogen dan klein zijn, de impact die ze hebben is groot. Hoewel maar een klein percentage teken daadwerkelijk ziektes veroorzaakt, heeft een besmetting met de ziekte van Lyme vaak ernstige gevolgen. Wil je zorgeloos genieten van je tuin, dan is teken bestrijden met aaltjes een slimme optie!
Onderzoek ter ondersteuning van dit artikel
- Filgueiras, M.D.G., Matos, R.S., Barreto, L.P., Mascarin, G.M., Rizzo, P.V., Freitas, F.M.C, de Azevedo Prata, M.C., Monteiro, C., Fernandes, E.K.K. (2022). From the laboratory to the field: efficacy of entomopathogenic nematodes to control the cattle tick, Pest Management Science, 79(1), 216-225
- Klingen, I., & van Duijvendijk, G. (2016). Biological control of the tick Ixodes ricinus by pathogens and invertebrates. In: M. A. H. Braks, S. E. van Wieren, W. Takken, & H. Sprong (eds.), Ecology and prevention of Lyme borreliosis. Wageningen: Wageningen Academic Publishers, 279-293
- Samish, M., Alekseev, E., & Glazer, I. (1999). Efficacy of entomopathogenic nematode strains against engorged Boophilus annulatus females (Acari: Ixodidae) under simulated field conditions, Journal of medical entomology, 36(6), 727-732.
- Samish, M., Ginsberg, H. & Glazer, I. (2005). Biological control of ticks, Parasitology, 129, 389-403
Lees meer over teken
Tekenradar is een intiatief van het RIVM, Wageningen University & Research, Amsterdam UMC, Radboud UMC en Stichting voor Duurzame ontwikkeling. Op de website, tekenradar.nl, vind je uitgebreide informatie over teken. Zo vind je terug waar veel tekenbeten worden gemeld, hoe te handelen na een tekenbeet en wat de gevaren van een tekenbeet zijn.
Dit artikel is voor het eerst verschenen op 2 juli 2019 en herzien en opnieuw gepubliceerd op 19 mei 2025.