De Varroa destructor (Varroamijt)
De Varroamijt (Varroa destructor) is een parasitaire mijt die honingbijen aanvalt. De mijten veroorzaken de bijenziekte varroatose. De Varroamijt plant zich voort in een honingbijenkolonie. De mijt hecht zich aan larven, poppen en volwassen bijen en verzwakt ze door lichaamssappen op te zuigen. Om die reden heeft de Varroamijt een enorme impact op de bijenteelt. Varroamijten worden beschouwd als een belangrijke factor in de grote bijensterfte wereldwijd. De meest bijvriendelijke manier van Varroamijten bestrijden is door z’n natuurlijke vijand in te zetten: de Stratiolaelaps scimitus roofmijt.
Close-up van de Varroamijt
Hoe herken je de Varroamijt
Mannelijke en vrouwelijke Varroamijten verschillen van kleur. Het vrouwtje is roodachtig bruin, het mannetje is wit. De mijt ziet eruit als een klein glad knopje met 8 poten. Ze zijn zo’n 1 – 1,8 mm lang en 1,5 – 2 mm breed.
De Varroamijt kwam van oorsprong niet voor in Europa, maar leefde op de Indische honingbij (Apis cerana). De mijt is door import van besmette bijenvolken overgesprongen op de Europese honingbij (Apis mellifera). Door duizenden jaren evolutie is de relatie tussen de Indische honingbij en de Varroamijt stabiel. Voor de Europese honingbij is de parasiet nog relatief nieuw en daardoor extra destructief.
Varroamijt op een pop
Varroamijt op een bij
Schade en ziekte bij bijen veroorzaakt door de Varroamijt
Varroamijten kunnen voor diverse ziekten zorgen. Omdat de Varroamijt zich voedt met lichaamssappen van larven, poppen en volwassen bijen, verzwakt de bijenpopulatie. Daarnaast draagt de Varroamijt diverse ziekten mee zoals bijvoorbeeld Deformed Wing Virus (DWV) en Varroatose.
Een Varroamijtinfectie zorgt voor een bijenkolonie met een lager gewicht, lager eiwitgehalte en kortere levensduur. Hierdoor kan de kolonie in de late herfst of het vroege voorjaar volledig uitsterven. Het is daarom van groot belang om de Varroamijt te bestrijden.
De Varroamijt bestrijden met roofmijten
Er zijn diverse chemische bestrijdingsmiddelen die effectief zijn tegen de Varroamijt. Denk aan oxaalzuur en mierenzuur. Hoewel dit goed werkt, kan het ook een negatieve invloed hebben op de bijenpopulatie. Gelukkig bestaat er ook een meer vriendelijke methode, waarbij je de natuurlijke vijand van de Varroamijt inzet.
De Stratiolaelaps scimitus roofmijt richt zich alleen op Varroamijten en zal de bijen met rust laten. De roofmijt benadert de Varroamijt, steekt deze met zijn snuit en dient gif toe. De Varroamijt zal hierdoor sterven, waarna de roofmijt lichaamssappen uit de dode Varroamijt zuigt als voedselvoorziening. Is de dode Varroamijt leeggezogen, dan gaat de roofmijt op zoek naar een volgende prooi.
Stappenplan Varroamijten bestrijden met roofmijten
-
Habitat
De Stratiolaelaps scimitus is een bodemroofmijt. Dit betekent dat ze veel ruimte nodig hebben en dat de leefomgeving direct contact met de grond moet hebben. Plaats daarom een onderbak onder de bijenkast met daarin goed verteerde biocompost. De bodemvochtigheid moet 30% zijn. Dit is belangrijk omdat roofmijten niet kunnen drinken. Via haartjes op hun rug nemen ze vocht op. Voorkom waterplassen op de bodem, hier kunnen de mijten in verdrinken.
-
Temperatuur
Roofmijten kunnen het best worden ingezet bij een temperatuur vanaf 15°C. Vanaf die temperatuur zijn de roofmijten het meest actief. Onder de 12°C gaan de mijten in ruststand en zullen ze zich niet optimaal ontwikkelen. Over het algemeen zorgen bijen ervoor dat de kast altijd op een minimumtemperatuur blijft. Ervaring leert dan ook dat roofmijten het hele jaar door kunnen overleven in de bijenkast. Als het te koud is, zullen ze dieper in de kast kruipen, op zoek naar warme plekjes.
-
Type bijenkast
Warré kasten zijn het meest geschikt voor de biologische bestrijdingsmethode met roofmijten. De Warré kast benadert het meest de natuurlijke habitat van bijen.
-
Hoeveelheid roofmijten
Je hebt 5000 roofmijten om Varroamijten te bestrijden per bijenkast nodig. In de weken na uitzet is het goed om in de gaten te houden of de roofmijten actief zijn. Neem wat grond uit de kast en leg dit op een wit papier. Met een loep controleer je of er nog levende roofmijten zijn. Roofmijten zoeken de Varroamijten actief op. Geïnfecteerde Varroamijten vallen naar beneden, waar de roofmijten op de bodem de beestjes te lijf gaan. Roofmijten tasten bijen niet aan. Sterker nog, bijen gaan graag in de buurt van de roofmijten zitten, omdat ze daar geen last hebben van Varroamijten.
Download het handboek over bijvriendelijk imkeren
Steeds meer imkers raken overtuigd van de natuurlijke methode om Varroamijten biologisch te bestrijden. De Belgische imker Geert Steelant heeft de bijvriendelijke bestrijdingsmethode uitgebreid beschreven in een handboek. Voor imkers die aan de slag willen met natuurlijke bestrijding is dit handboek een perfect naslagwerk. Download het handboek hier! Wil je meer achtergrondinformatie over bijvriendelijk imkeren? Bekijk ons interview met Geert op YouTube. Daarnaast heeft Geert alle informatie over zijn methode gebundeld op de volgende websites:
www.de-bijenhoeder.be (informatie in het Nederlands, Frans en Engels)
Veelgestelde vragen: Varroamijten biologisch bestrijden met roofmijten
- Wat is de Varroamijt?
De Varroamijt (Varroa destructor) is een parasitaire mijt die honingbijen aanvalt en diverse bijenziektes veroorzaakt. - Wat doet de Varroamijt met bijen?
De Varroamijt hecht zich aan larven, poppen en volwassen bijen en zuigt de lichaamssappen op. Hierdoor wordt de bijenpopulatie verzwakt. - Hoe herken je de Varroamijt?
De vrouwtjes zijn roodachtig bruin en de mannetjes zijn wit. De mijten zien eruit als kleine gladde knopjes met 8 poten en hebben een grootte van ongeveer 1 – 1,8 mm lang en 1,5 – 2 mm breed. - Hoe is de Varroamijt in Europa terechtgekomen?
De Varroamijt kwam van oorsprong niet voor in Europa, maar is overgesprongen naar de Europese honingbij (Apis mellifera) door import van besmette bijenvolken. - Welke schade en ziekten veroorzaakt de Varroamijt bij bijen?
De Varroamijten verzwakken de bijenpopulatie en dragen diverse ziekten over, zoals Deformed Wing Virus (DWV) en Varroatose. - Hoe kan je de Varroamijt bestrijden?
Je kunt de Varroamijt bestrijden met chemische middelen zoals oxaalzuur en mierenzuur, maar dit kan negatieve invloed hebben op de bijenpopulatie. Een vriendelijkere methode is het inzetten van de natuurlijke vijand: de Stratiolaelaps scimitus roofmijt. - Hoe werkt de bestrijding met roofmijten?
De roofmijt steekt de Varroamijt, waardoor deze sterft. Daarna zuigt de roofmijt de lichaamssappen van de dode Varroamijt op als voedselvoorziening en gaat op zoek naar een nieuwe prooi. - Hoe zet je roofmijten in voor de bestrijding van Varroamijten?
Per bijenkast zijn ongeveer 5000 roofmijten nodig. Plaats een onderbak onder de bijenkast met goed verteerde biocompost en zorg voor een bodemvochtigheid van 30%. De temperatuur moet minimaal 15°C zijn. Warré kasten zijn het meest geschikt voor bijvriendelijk imkeren en biologisch bestrijden. - Zijn roofmijten veilig voor bijen?
Ja, de Stratiolaelaps scimitus roofmijt richt zich alleen op Varroamijten en zal de bijen met rust laten. Sterker nog, de bijen zitten graag bij roofmijten in de buurt, omdat ze daar minder last hebben van Varroamijten. - Waar vind ik meer informatie over bijvriendelijk imkeren en de bestrijding van Varroamijten met roofmijten?
Download het handboek van onze partner en imker Geert Steelant, of bekijk zijn websites: