De hazelnootboorder kan enorme schade aanrichten bij hazelaars en hazelnoten. Het kevertje kan een groot deel van de oogst om zeep helpen. Wil je de hazelnootboorder bestrijden? Dat kan het beste biologisch met hun natuurlijke vijand, Heterorhabditis bacteriophora aaltjes. In dit artikel leggen wij uit hoe hun natuurlijke vijand doeltreffend de plaag een halt toe roept.
Hazelnootboorder bestrijden
De hazelnootboorder is een kever die een gat boort in hazelnoten en waarvan de larven zich voeden met de inhoud van hazelnoten. Deze schade heeft als gevolg dat een groot deel van de hazelnoten oogst verloren gaat. Om verdere schade te voorkomen, is het noodzaak om de hazelnootboorder doeltreffend en natuurlijkvriendelijk te bestrijden. Aaltjes – microscopisch kleine wormpjes – komen van nature in de bodem voor en pakken daar de larven van de hazelnootboorder aan.
Wat is een hazelnootboorder?
De hazelnootboorder (Curculio nucum) is een kever uit de familie van de snuitkevers. Deze kever is minder dan een centimeter groot, bruin van kleur en herkenbaar aan zijn gedrongen lijfje met kleine poten. De lange, sabelachtige snuit die licht naar beneden buigt, is een onmiskenbaar kenmerk. De hazelnootboorder veroorzaakt zelf geen schade, maar hun larven kunnen grote problemen veroorzaken. De larven doen zich tegoed aan zaden van de hazelaar en beschadigen daarbij hazelnoten. De larven zijn wit, pootloos en hebben een made-achtig uiterlijk. De larven hebben een lengte van maximaal 1,5 centimeter en nemen een c-vormige houding aan, wanneer je ze ziet. De larven doen denken aan engerlingen.
Waarom je de hazelnootboorder wil bestrijden
De hazelnootboorder vormt een bedreiging voor hazelnoot boomgaarden en kan een groot deel van de oogst aantasten. Dit betekent dat de oogst onverkoopbaar wordt. Zonder voldoende bescherming kunnen boeren tot 80% van hun oogst verliezen. Vrouwelijke hazelnootboorders leggen hun eitjes in de jongste hazelnoten, wanneer de vruchtwand nog zacht is. Ze boren met hun scherpe snuit een gat in de noot en een enkel vrouwtje neemt tot 40 eitjes (en dus hazelnoten) voor haar rekening. Na ongeveer 8 tot 10 dagen komen de larven uit de eitjes en eten zich een weg naar buiten. Wanneer de noot van de boom valt, begraaft de larve zich tussen de plantenwortels om daar te overwinteren, waarna het volgend jaar als volwassen kever opnieuw schade kan aanrichten.
Hazelnootboorder bestrijden met aaltjes
De aanwezigheid van de hazelnootboorder stel je eenvoudig vast. Je herkent namelijk kleine ronde gaatjes van 1,5 tot 2 millimeter in de hazelnoten. Het probleem is dat hazelnootboorders als larve middenin de hazelnoot leven of juist diep in de bodem. Dit betekent dat de hazelnootboorder minder vatbaar is voor gewone bestrijdingsmiddelen. Aaltjes, kleine wormachtige diertjes die van nature in de bodem voorkomen, zijn als natuurlijke vijand van de hazelnootboorder effectief in het bestrijden van deze larven. Onderzoek heeft aangetoond dat Heterorhabditis bacteriophora aaltjes tot 15 centimeter diep in de bodem kunnen dringen en in één toepassing al 75% van de larven doden. Dit betekent dat er volgend seizoen aanzienlijk minder hazelnootboorders opduiken.
Wat zijn aaltjes?
Aaltjes zijn microscopisch kleine wormpjes die van nature in de bodem voorkomen. Daar parasiteren ze insecten om hun populaties in toom te houden. Bij een larvenplaag kan men met aaltjes de natuurlijke balans in de tuin herstellen. Er zijn verschillende soorten aaltjes. Voor de bestrijding van de hazelnootboorder kan met het beste kiezen voor de Heterorhabditis bacteriophora. Belangrijk is dat de bodemtemperatuur minstens 12° C is. Is het wat kouder, dan kan men ook kiezen voor de Steinernema feltiae. Deze is ietwat minder effectief, maar wel al vanaf een bodemtemperatuur van 8° C te gebruiken. Aaltjes zijn niet schadelijk voor ander bodemleven of planten en kunnen dus veilig worden ingezet voor een biologische bestrijding van de hazelnootboorder.
Hoe werkt bestrijding met aaltjes?
Het bestrijden van de hazelnootboorder voorkomt niet onmiddellijk schade. Door het aanpakken van de larven wordt de schade in het volgende seizoen tot 75% verminderd. Het is daarom cruciaal om de inzet volgend seizoen te herhalen, zodat ook de laatste hazelnootboorders worden aangepakt. Zodra je de aaltjes hebt uitgezet, gaan deze in de bodem op zoek naar de larven van de hazelnootboorder. Zodra ze een gastheer hebben gevonden, dringen ze deze binnen en besmetten hem met een bacterie uit hun darmkanaal. Deze bacterie vermenigvuldigt zich in de gastheer, die hier uiteindelijk het loodje door legt. De aaltjes voeden zich met de bacterie en houden zich zo in stand tot de plaag is verdwenen. Nadat de aaltjes het plaaginsect hebben gedood, verlaten zij deze en gaan zij op zoek naar een volgende gastheer.
Hoe kan je het beste hazelnootboorders met aaltjes bestrijden?
Hazelnootboorders kan je het beste bestrijden onder bepaalde omstandigheden. Aaltjes zijn natuurlijke vijanden van de hazelnootboorden. Daarom is het belangrijk om rekening te houden met de natuurlijke levenscyclus en omstandigheden. Hieronder leggen we uit hoe je het beste de aaltjes tegen hazelnootboorder kan gebruiken.
Levenscyclus van de hazelnootboorder
In Nederland komt de volwassen hazelnootboorder voor van mei tot augustus. Het volwassen vrouwtje legt een ei in de hazelnoot, wanneer de vruchtwand nog zacht is. Daarin ontwikkelt zich een larve die zich een weg naar buiten vreet door de verhouten vruchtwand. Tegen de herfst, wanneer de larve volgroeid is, is de noot van de boom gevallen en op de grond terechtgekomen. De larve begraaft zich 10-15 centimeter diep tussen de plantenwortels. Hier overwintert de larve, om zich volgende zomer als volwassen kever te verpoppen en de cyclus opnieuw te beginnen.
Wanneer kan je de hazelnootboorder het beste bestrijden met aaltjes
Aaltjes kunnen gedurende het hele jaar effectief worden ingezet tegen larven, mits de bodemtemperatuur voldoende is. Voor Heterorhabditis bacteriophora aaltjes is een minimale bodemtemperatuur van 12° C vereist. Is deze temperatuur nog niet bereikt, dan kan men het gebruik van een ander soort aaltjes overwegen: Steinernema feltiae. Hoewel deze iets minder effectief zijn tegen hazelnootboorders, kunnen zij al vanaf een bodemtemperatuur van 8° C worden ingezet. Wil je meer weten over het meten van de bodemtemperatuur, bekijk dan ons blogartikel Bodemtemperatuur in de tuin.
Wij raden aan om zowel in het voorjaar (maart-april), wanneer de larven overwinteren in de bodem, als aan het einde van de zomer (augustus-september) de aaltjes toe te passen. Dit voorkomt dat de plaag in de zomer onbeheersbaar wordt en pakt de nieuwe generatie larven in het najaar aan wanneer zij het meest kwetsbaar zijn. Op deze manier zorg je ervoor dat de plaag volledig wordt aangepakt.
Optimale omstandigheden voor het uitzetten van Heterorhabditis bacteriophora aaltjes
Het is van belang dat de aaltjes zo kort mogelijk boven de grond blijven. Hoe langer ze boven de grond zijn, hoe groter de kans dat ze het niet overleven. Voor een optimale werking moet de te behandelen bodem vochtig zijn. Het is daarom ideaal om de aaltjes uit te zetten tijdens of vlak na een regenbui. Ook na de uitzet mag de bodem gedurende meerdere weken niet uitdrogen. Regelmatig sproeien bij droog weer is dus een must. Zorg dat er geen plassen op het gazon staan, want dan is het te nat en hebben de aaltjes geen kans om de bodem te bereiken.
Als laatste is het belangrijk om de aaltjes niet bloot te stellen aan UV straling. Aaltjes kunnen namelijk niet goed tegen zonlicht. Zet de aaltjes daarom het liefst uit in de vroege ochtend of in de avond.
Hoeveel aaltjes heb je nodig
Onderzoek naar het bestrijden van hazelnootboorders in tegenstelling tot andere keverlarven (engerlingen) heeft uitgewezen dat je voor het beste resultaat 2 miljoen aaltjes per vierkante meter uitzet. Voor andere keversoorten gaat het om 0,5 miljoen aaltjes per vierkante meter. Let daarom bij het bestellen van de aaltjes op de onderstaande verhoudingen. Zowel voor een klein tuintje als een groot erf is een geschikte hoeveelheid te krijgen. Bekijk hieronder hoeveel aaltjes per vierkante meter je nodig hebt:
10 miljoen aaltjes – 5 m²
25 miljoen aaltjes – 12,5 m²
50 miljoen aaltjes – 25 m²
125 miljoen aaltjes – 62,5 m²
250 miljoen aaltjes – 125 m²
500 miljoen aaltjes – 250 m²
Zo gebruik je aaltjes tegen hazelnootboorders
De aaltjes worden geleverd in een mineraalpoeder. Dit meng je met water, volg voor de juiste mengverhouding de meegeleverde bijsluiter instructies. Het mengsel kan je eenvoudig uitsproeien in de tuin met een gieter of sproeier. De aaltjes trekken de bodem in en gaan voor je aan de slag.
Zet de aaltjes na ontvangst het liefst zo snel mogelijk uit. Gaat dit niet, bewaar de verpakking dan in de koelkast tot de aangegeven houdbaarheidsdatum. Voor aaltjes tegen engerlingen geldt dat ze bij ons standaard uit voorraad leverbaar zijn. Bestellingen die op werkdagen voor 15:30 uur bij ons geplaatst worden, zullen dezelfde dag nog worden verzonden.
Onderzoek ter ondersteuning van dit artikel
- Batalla-Carrera, L., Morton, A., Garcia-del-Pino, F., 2013. Field efficacy against the hazelnut weevil, Curculio nucum and short-term persistence of entomopathogenic nematodes, Spanish Journal of Agricultural Research, 11 (4), 1112-1119
- Blum, B., Kron Morelli, R., Vinotti, V., Ragni, A., 2009. Control of Curculio nucum, the hazelnut borer, by entomopathogenic nematodes, Acta Hortic., 845, 567-570
- Peters, A., Sarraquigne, J.P., Blum, B., Kuske, S., Papierok, B., 2009. Control of hazelnut borer, Curculio nucum¸with entomopathogenic nematodes. OIBC/OILB, West Palaeartic Regional Section (WPRS/SROP) Bull 30, 73-76
Dit artikel is voor het eerst gepubliceerd op 5 september 2019 en herzien en opnieuw gepubliceerd op 23 juni 2025.