Wespen lijken vaak van de ene op de andere dag uit het niets te verschijnen. Voor je het weet hebben de onruststokers een nest gebouwd. Wespen leven namelijk in hechte kolonies die werken als een goed geoliede machine. Het ontstaan van een wespennest volgt een vast patroon en de overlast piekt vaak in augustus. In dit blog lees je hoe een wespenkolonie tot stand komt, wanneer dit gebeurt en welke omstandigheden daarbij een rol spelen.
Wespensoorten in de tuin
De meeste wespensoorten leven solitair. Deze wespen voeren in hun eentje missies uit om andere insecten te parasiteren. Zo helpen ze populaties van plaaginsecten, zoals witte vlieg, onder controle te houden en spelen ze een belangrijke rol in het behoud van de natuurlijke balans. De echte onruststokers zijn zogenaamde eusociale wespen. Deze wespen hebben een wespennest als uitvalsbasis en trekken van daaruit op stroopjacht.
Welke wespensoorten zijn er?
In de tuin komen vooral twee eusociale wespen voor: de gewone wesp (Vespula vulgaris) en de Duitse wesp (Vespula germanica). Beiden wespen zijn zwart-met-geel gestreept en 12 tot 17 millimeter lang. Koninginnen zijn grote wespen kunnen 20 millimeter worden. Onderscheid maken tussen de gewone en Duitse wesp is een lastige zaak. Drie zwarte stippen op het voorhoofd onderscheiden de Duitse wesp. Beide soorten maken een papierachtig nest dat bestaat uit herkauwd hout gemixt met speeksel.
Hoe ontstaat een wespennest?
In het voorjaar ontwaakt de koningin uit haar winterslaap. De koninginnewesp zoekt naar goed beschutte plekken om een nieuwe kolonie te stichten. Ongeveer maand bouwt de koningin zelf aan het nest en legt zij de eerste lichting larven. Deze werkers nemen de taak van de koningin over, waardoor zij zich volledig kan toeleggen op het leggen van eitjes. Rond augustus betreed een nieuwe lichting mannelijke wespen (darren) het toneel en als laatst verschijnt er een lichting vrouwelijke wespen – de toekomstige koninginnen. Zodra de oude koningin sterft, stort de kolonie in chaos en volgt er zelfs kannibalisme! In totaal is het wespennest tussen april en oktober actief.
Weersinvloeden
Wespen laten zich meestal vanaf april zien en rond oktober is de kolonie vaak opgedoekt. Dit heeft ermee te maken dat de bouw van een wespennest het beste verloopt in droge omstandigheden. Beide sociale wespensoorten maken namelijk gebruik van oud uitgedroogd hout dat ze vermengen met speeksel. Zo ontstaat het papierachtige materiaal waaruit het nest wordt gevormd.
Handsproeier
Een handsproeier met dunne waternevel kan je eenvoudig gebruiken om wespen weg te jagen. Eigenlijk bootst de sproeier regen na waardoor de wespen een schuilplek zoeken. Dit is bij wespen een stuk effectiever dan wild om je heen slaan . Wespen gaan namelijk vooral steken wanneer ze ervaren dat hun nest of zijzelf bedreigd worden.
Leer het gedrag kennen
Wespen vertonen een voorspelbaar patroon in hun gedrag. Daardoor kun je vaak goed inschatten wanneer een wespenplaag op komst is. De eerste koninginnen stichten rond april een kolonie, maar pas in het droge augustus draait deze op volle toeren. Vaak kom je dan de meeste wespen tegen. Wespen hebben een hekel aan regen, omdat dit het bouwen van het nest verstoort. Dit maakt een waterspray tot een handig middel om de wespen op afstand te houden.
Onderzoek dat dit artikel ondersteunt
- Beggs, J.R., Brockerhoff, E.G., Corley, J.C., Kenis, M., Masciocchi, M., Muller, F., Rome, Q. & Villemant, C. (2011), Ecological effects and management of invasive alien Vespidae, Biocontrol, 56, 505-526
- Lester, P.J., Begges, J.R., Brown, R.L., Edwards, E.D., Groenteman, R., Toft, R.J., Twidle, A.M. & Ward, D.F. (2013), The outlook for control of New Zealand’s most abundant, widespread and damaging invertebrate pests: social wasps, New Zealand Science Review, 70(4), 56-62
- Lester, P.J. & Beggs, J.R. (2019), Invasion Success and Management Strategies for Social Vespula Wasps, Annual Reviews of Entomology¸64, 51-71
Wanneer zijn wespen actief? Veelgestelde vragen
Wanneer zijn wespen het meest actief?
Wespen zijn vooral actief van april tot oktober. In augustus is de overlast vaak het grootst, omdat de kolonies dan op hun piek zitten en de werksters actief op zoek gaan naar voedsel.
Zijn wespen in de winter actief?
Nee. Het grootste deel van de wespen sterft in oktober. Alleen de bevruchte koninginnen overleven en brengen de winter door op een goed beschutte plek, zoals in holle bomen, onder dakpannen of in schuurtjes.