De bastaardsatijnrups en de eikenprocessierups zijn twee verschillende rupsensoorten die in Nederland voorkomen en overlast kunnen veroorzaken. Hoewel beide rupsen tot de familie van de spinneruilen behoren, verschillen de rupsen in uiterlijk en gedrag. In dit blog lees je over de verschillen tussen de eikenprocessierups en bastaardsatijnrups.
Wat is de eikenprocessierups?
De eikenprocessierups is waarschijnlijk de bekendste van de twee. Deze rups heeft lange witte haren die voor irritatie kunnen zorgen bij mens en dier. De eikenprocessierups komt voornamelijk voor op eikenbomen. Daar vormt de rups grote nesten, van waaruit de rups ’s nachts tevoorschijn komt om zich te voeden. De eikenprocessierups is vooral actief in de maanden mei, juni en juli. Contact met de lange witte brandharen kan leiden tot eikenprocessierups klachten. Denk daarbij aan irritatie van de ogen, keel en luchtwegen.
Wat is de bastaardsatijnrups?
De bastaardsatijnrups heeft een ander uiterlijk dan de eikenprocessierups. Deze rups heeft geen lange witte haren, maar is bedekt met korte bruine haren. De bastaardsatijnrups komt bovendien voor op verschillende soorten bomen en struiken en leeft voornamelijk solitair. De rupsen zijn actief in de maanden juni, juli en augustus. Jonge rupsen overwinteren samen in een taai spinsel. De bastaardsatijnrups is met name te vinden in duingebieden en stranden. Bij sommige mensen veroorzaakt de bastaardsatijnrups uitslag en heftige allergische reacties.
Links zie je de eikenprocessierups, rechts de bastaardsatijnrups.
Hoe bestrijd je de eikenprocessierups en de bastaardsatijnrups?
Hoewel beide rupsensoorten overlast veroorzaken, worden ze op verschillende manieren bestreden. De nesten van de eikenprocessierups worden vaak weggezogen. Daarnaast bestrijd je de eikenprocessierups het beste met hun natuurlijke vijand. Steinernema feltiae aaltjes zijn microscopisch kleine wormpjes die van nature in de bodem voorkomen. De aaltjes worden opgelost in water en gesproeid over de boomstam en rupsen. Aaltjes zijn niet schadelijk voor ander bodemleven of planten en kunnen dus veilig worden ingezet voor een biologische bestrijding van de eikenprocessierups.
Wanneer kan je de eikenprocessierups het beste bestrijden?
Bij voorkeur zo vroeg mogelijk in het seizoen wanneer de eikenprocessierups zich in het eerste of tweede stadium bevindt en nog geen brandhaartjes heeft. Dat is eigenlijk direct nadat de rupsen uit hun eitjes komen. Dit is al vroeg in het voorjaar vanaf april/mei. Hoe kleiner de rups, hoe beter de aaltjes hun werk kunnen doen. Lees meer in ons blogartikel: De eikenprocessierups bestrijden?
Hoe bestrijd je de bastaardsatijnrups?
De bastaardsatijnrups wordt vaak met de hand verwijderd. Het is daarom belangrijk om goed te weten welke rups er in jouw omgeving voorkomt en op welke manier deze het beste bestreden kan worden.
Klachten eikenprocessierups en bastaardsatijnrups voorkomen en behandelen
Als je last hebt van de eikenprocessierups of de bastaardsatijnrups, zijn er verschillende maatregelen die je kunt nemen om de irritatie te verminderen.
Bij de eikenprocessierups is het belangrijk om contact met de rupsen en de nesten te vermijden. Draag daarom beschermende kleding als je in de buurt van eikenbomen bent en ga niet onder de boom op de grond zitten. Bij klachten zoals jeuk en huiduitslag kun je een verkoelende crème of zalf gebruiken. Aloë vera kan bijvoorbeeld verzachtend werken. Neem bij ernstige klachten altijd contact op met een huisarts.
Ook bij de bastaardsatijnrups is het belangrijk om de rupsen niet aan te raken. Draag daarom beschermende kleding als je de rupsen gaat verwijderen (minimaal handschoenen). Gebruik bijvoorbeeld een stofzuiger om de rupsen op te zuigen en gooi het afval direct weg. Was na afloop je handen en kleding grondig om eventuele brandharen te verwijderen. Uitslag van de bastaardsatijnrups herken je als rode bultjes en blaasje. Dat gaat vaak gepaard met heftige jeuk. Als de overlast te groot wordt, kun je contact opnemen met een professionele bestrijdingsdienst. Zij kunnen de rupsen op een veilige en effectieve manier verwijderen.
Zowel de eikenprocessierups als de bastaardsatijnrups kan voor overlast zorgen, maar met de juiste kennis en bestrijdingsmethoden kan je klachten voorkomen of verminderen. Zo heeft de eikenprocessierups lange witte brandharen, terwijl de bastaardsatijnrups juist wordt gekenmerkt door korte bruine haren. Handel tijdig en bestrijd de eikenprocessierups in het voorjaar om op tijd grip op de plaag te krijgen. Voorkom daarnaast klachten door beschermende kleding te dragen en neem bij grote overlast contact op met een professionele bestrijdingsdienst.
Meer informatie over beide rupsen
Lees op de website van de vlinderstichting meer over de bastaardsatijnvlinder en -rups en over de eikenprocessievlinder en -rups. Op het Kennisplatform Processierups vind je daarnaast veel informatie over het handhaven van de eikenprocessierups.
Dit artikel is voor het eerst gepubliceerd op 7 juni 2023 en herzien en opnieuw gepubliceerd op 21 mei 2025.