Egels: schutsheren van het groen

Nu de dagen steeds korter en kouder worden, is het voor de egel tijd om zich klaar te maken voor de winterslaap. Voor veel egels gaat dit helaas niet zonder slag of stoot. De egelstand loopt al jaren terug en de manier waarop wij onze tuinen inrichten heeft hier een groot aandeel in. En dat terwijl de egel een hartstikke goede biobestijder is! Met een paar eenvoudige aanpassingen maak je van je tuin een paradijs voor deze schutsheren van het groen.  

Egels houden van rommel

Een netjes aangeharkte tuin is geen geschikte plek voor de egel. Egels schuilen graag in heggen of bosjes en zijn dol op hopen met bladeren of ander tuinafval om in te nestelen of schuilen. Zijn deze plekjes niet beschikbaar, dan wil de egel nog wel eens een onderkomen zoeken in schuurtjes of garages. Geen ideale plek natuurlijk, omdat de kans groot is dat ze opgesloten of verstrikt raken. De beste manier om van je tuin in het najaar een fijne plek te maken, is dan ook door ‘m niet te veel op te ruimen.

Egels maken dankbaar gebruik van de rommel in je tuin.

De egelsnelweg

Voor egels zijn onze beschutte tuinen een veilige plek. In natuurgebieden worden ze bedreigd door vossen en dassen, in bebouwde omgeving kunnen ze platgereden worden door auto’s. Maar, doordat wij onze tuinen afsluiten met schuttingen en afrasteringen maak je het voor de egel moeilijk om je tuin te bereiken. In hun zoektocht naar voedsel of een partner legt de egel met gemak meerdere kilometers in een nacht af. Door al onze omheiningen wordt die nachtelijke route steeds gevaarlijker en het leefgebied van de egel steeds kleiner. Leg daarom, het liefst samen met je buren, een egelsnelweg aan. Dit doe je door een gat in de afrastering te maken: zo’n 13×13 cm is al voldoende. Als je buren het ook doen, kan de egel via de met elkaar verbonden tuinen veilig z’n nachtelijke route afleggen.

Plaats een egelmand of -huis

Met een egelmand of egelhuis help je de egel het hele jaar. In de winter is het een fijne plek om in winterslaap te gaan, in het voorjaar en de zomer gebruiken vrouwtjes het graag om hun jongen te werpen en groot te brengen. Hoewel het natuurlijk leuk is om goed zicht te hebben op de ingang, betekent dat ook dat het voor de egel niet de veiligste plek is. Plaats de mand juist op een rustig, groen plekje in de tuin en zorg ervoor dat de ingang enigszins beschut is. 

Het moet niet te vochtig zijn in de schuilplaats. Door het huis of de mand op een kleine verhoging of deels op tegels te plaatsen voorkom je schimmelvorming. Je kan eventueel wat droog nestmateriaal zoals krantensnippers of droge bladeren neerleggen, maar grotendeels zal de egel hier zelf ook naar op zoek gaan.

Egels voeren

Egels eten vooral insecten en zullen je met liefde helpen om bijvoorbeeld van je slakkenplaag af te komen. Het wordt echter steeds moeilijker voor egels om voedsel te vinden. Dit komt doordat er vaker langdurige periodes van droogte zijn en het aantal insecten terugloopt. Door in ieder geval zoveel mogelijk inheemse beplanting in je tuin te plaatsen, zorg je voor een divers insectenmenu voor egels en andere dieren. Daarnaast kan je de egel, zeker in droge zomers of koude winters goed ondersteunen met water en extra voedsel. Zet een speciaal egelvoederbakje klaar met water of speciale egelpaté, egelbrokjes of kattenbrokjes.

Dit is gevaarlijk voor egels

Hoewel de tuin al een stuk veiliger voor de egel is dan een heggetje langs de weg, blijven er risico’s bestaan. Wil je je tuin helemaal egelproof maken? Hier moet je op letten:

• Verkeerd voedsel

  Van oudsher wordt geadviseerd om een schoteltje melk voor de egel klaar te zetten. Een heel slecht idee, want egels kunnen dit niet goed verteren en krijgen er ernstige diarree van. Liever houd je het bij gewoon water, speciaal ontwikkeld egelvoer of kattenbrokjes. Omdat egels echte carnivoren zijn, kan je pinda’s en zaden beter beperkt houden. Ze zullen het bij flinke honger wel eten, maar hebben er qua voedingswaarde weinig aan.

• De egel wordt verstoord
  

  Fantastisch! Een egeltje heeft jouw egelmand gevonden. Hoe verleidelijk het ook is om af en toe even te kijken, doe dit absoluut niet. Het dier is snel van slag en kan verhongeren als je ‘m stoort tijdens de winterslaap. Heeft het vrouwtje een nestje in het voorjaar, dan kan het van schrik de jongen verlaten met alle gevolgen van dien. Blijf dus uit de buurt van de schuilplaats en zorg dat spelende kinderen of huisdieren er niet in de buurt kunnen komen.

• Huisdieren

  Over het algemeen zijn katten niet zo’n bedreiging voor de egel. Het enige waar je op moet letten, is dat ze niet te veel bij de egelschuilplaats rondneuzen, omdat dit de egel kan verstoren. Honden moet je uit de buurt van egels houden. Zij zien de egel als prooi en kunnen ‘m flink verwonden. 

• Giftige bestrijdingsmiddelen

  Insecticiden richten veel schade aan. Niet alleen doden ze het insect dat ermee bestreden moet worden, vaak doden ze ook andere nuttige flora en fauna. Voor egels zijn bestrijdingsmiddelen schadelijk omdat ze deze binnenkrijgen via hun voedsel. Kleine hoeveelheden gif bouwen zich op in het lijfje van de egel met ziekte en uiteindelijk sterven als gevolg.

• Objecten in de tuin

  Sommige dingen zijn vanzelfsprekend in onze tuinen, maar vormen voor een egel toch ongemerkt een gevaar. Zo kunnen ze door hun stekels makkelijk verstrikt raken in netten of touw. Wil je dit gebruiken, hang het dan zo hoog mogelijk boven de grond. Grasmaaiers, met name robotmaaiers, rijden regelmatig over de egel heen. Omdat egels nachtdieren zijn, kan je de robotmaaier het best overdag gebruiken. Controleer sowieso altijd of er (baby)egels in het gras rondscharrelen voor je gaat maaien. Heb je een vijver of zwembad in de tuin? Zorg dan dat je de egel een mogelijkheid geeft om eruit te komen. Egels kunnen prima zwemmen, maar hebben vaak moeite met aan wal komen. Ze raken uitgeput en kunnen daardoor verdrinken.

Het is de moeite waard om de egel het hele jaar te ondersteunen. Als jouw tuin een fijn, veilig plekje is voor de egel, helpt hij jou in ruil daarvoor bij het in toom houden van plaaginsecten. Met een paar simpele aanpassingen draag je al bij aan het verbeteren van de egelstand in Nederland!

Meer weten? Lees verder op onze pagina over egels.